เรื่องเล่าจากคลองบางหลวง * ดับเบิ้ลสแตนดาร์ดจักรพรรดิกับบุเรนองกะยอดินนรธา*

คติความเชื่อเรื่อง พระเจ้าจักรพรรดิ นั้น มีในทั้งคติพุทธและพราหมณ์ คติทางโลกและทางธรรม นัยว่า คนที่จะมาเป็นพระจักรพรรดิได้ต้องสะสมบารมีมาอย่างหนักจนปรากฏว่า มีลักษณะ 32 ประการ (อาจจะขาดบางอย่าง แตกต่างกับพระพุทธเจ้าซึ่งต้องครบ) และยังมีข้อปลีกย่อยไปอีกเช่น มี นางแก้ว ขุนคลังแก้ว ช้างแก้ว ม้าแก้ว (แต่แก้วเหล้า...ไม่เกี่ยว)
และยังมีข้อย่อยแบ่งไปอีก เช่น มีอานุภาพแผ่ไพศาลไปจนชนมหาสมุทรทั้ง 4 (กินหมดโลกว่ากันง่าย ๆ ) แต่ในคติทางโลกก็แบ่งเป็นอีกในแต่ละประเภทของ พระเจ้าจักรพรรดิ มีสี่อย่างเป็นสำคัญ ซึ่งผมจำได้อย่างเดียวคือ "พลจักรวาทิน" จักรพรรดิที่ชนะได้ในการรบ

จักรพรรดิในยุคแรก ๆ ของโลกเรานั้น มีสองพระองค์คือ จิ๋นซีฮ่องเต้และก็พระเจ้าอเล็กซานเดอร์ (แต่ดูจากประวัติแล้วผมเห็นว่าไม่น่าเติมคำว่ามหาราชต่อท้าย) ในความเชื่อทางพุทธกับสิ่งที่เห็นมันค้านกับสิ่งที่เห็น
พระเจ้าจักรพรรดิ สามารถยึดครองโดยไม่ต้องรบและเมื่อเวลาต้องการดินแดนใดเพียงแต่ผินหน้าไปแล้วล้อธรรมจักรจะหมุนนำหน้าเมื่อไปถึงดินแดนนั้น ๆ พระเจ้าแผ่นดินนั้น ๆ จะยกดินแดนให้โดยดุษฏี ดังนั้น 2 องค์ดังกล่าวจึงไม่ใช่ พระเจ้าจักรพรรดิ อย่างแท้จริง เป็นเพียง พลจักรวาทิน หรือราชาธิราช เท่านั้น

ผมจะชี้ให้เห็นถึงสิ่งที่ต้องควรรู้ของพระเจ้าจักรพรรดิเป็นพอสังเขป เพื่อจะง่ายต่อการเล่าเรื่องต่อไป
ช่วงนี้ผมต้องศึกษาประวัติศาสตร์ของพม่าเป็นอย่างหนักเนื่องจากมีความจำเป็นบางอย่างทางการงาน (ห้ามเข้าใจว่าผมจะไปแก้แค้นแทนชาวบ้านบางระจันเป็นอันขาด) ผมถูกบังคับให้อ่านประวัติศาสตร์พม่า ในรูปแบบวิทยานิพนธ์ บทวิจารณ์ และ พงศาวดารนานาฉบับ และบางครั้งก็ต้องค้นจากข้อมูลของคนไทย ในกรณีที่มีการพาดพิงถึงกัน (โดยจำเป็น)

ในหลายฉบับ ๆ ผมพบว่า ในภูมิภาคเอเซียตะวันออกเฉียงใต้นั้นมีความเชื่อในเรื่อง พระเจ้าจักรพรรดิ เป็นอย่างยิ่งแต่ประเทศที่จะมีอำนาจทำให้เป็นไปได้นั้นปรากฏว่ามีเพียง 2 ประเทศคือ พม่าและไทย ซึ่งจะมาในรูปแบบของคำว่า "ผู้ชนะสิบทิศ" หรือถ้าเป็นคำพูดก็จะมาในเชิง "ขอให้พระราชอำนาจของพระองค์แผ่ไปในทิศทั้งสิบ" หรือ "ให้อำนาจของพระองค์ทรงแผ่ไปในทศทิศ"

ดังนั้น คำว่า ทั้งสิบทิศ หรือ ชนะสิบทิศ นั้น จึงเป็นองค์ประกอบอย่างหนึ่งของการก้าวไปเป็นพระเจ้าจักรพรรดิอย่างปฏิเสธไม่ได้ แต่ในคตินี้ก็มีข้อแม้ว่า พระจักรพรรดิ นั้นต้องเป็น พุทธราชา ควบคู่ไปด้วย (ยุ่งนะครับ อยากจะเป็นอะไรทั้งทีทำไมต้องวุ่นวายขนาดนี้) พุทธราชา คือ ราชาที่นับถือศาสนาพุทธและพุทธมามกะ
ในพม่านั้น ยกย่องออกนอกหน้าสององค์คือ พระเจ้าอโนรธา และ พระเจ้าบุเรงนอง พ่อปลวกน้อยกลอยใจ (จะเด็จ แปลว่า ปลวก) องค์แรกนั้นประวัติไม่แน่ชัดแต่ทางพม่านั้นก็ได้ให้การยกย่องเป็นอย่างมาก แต่องค์หลังนั้นความนิยมทะลุปรอทแตก
ประวัติศาสตร์ของชาติพม่านั้นแปลกอยู่อย่างหนึ่งคือ ต่อว่าได้แม้พวกเดียวกัน ดังนั้นจะไม่แปลกใจอะไรเลยถ้าอ่านเล่มนึงชมคนนี้แต่อีกเล่มหนึ่งด่าเสีย ๆ หาย ๆ อาจเป็นเพราะประเทศพม่า มาจากคนหลายกลุ่มหลายเผ่าไม่ยอมรับกันเอง แต่ทุกฉบับจะพูดถึง บาเยงนอง ผู้นี้ไปในทางเดียวกันหมดคือเป็นกษัตริย์เหนือกษัตริย์ใด ๆ ที่พม่าเคยมี... นับว่าไม่ธรรมดา

ในประวัติศาสตร์ต่าง ๆ นั้นต่างยกย่องพระเจ้าบุเรงนองด้วยสมัญญานามต่าง ๆ ไม่ว่าจะเป็น ตะละพะเนียเธอเจาะ . เชงดอโย หรืออะไรก็แล้วแต่ (จริง ๆ ฉายาเหล่านี้มีต่าง ๆ กันไป แต่บังเอิญว่า ผมเกิดมาเป็นคนไทยและมีใบหน้าหล่อเหลาเลยขออนุญาติที่จะแปลความหมายเล่านั้นมาให้ท่านอ่านโดยขอข้าม สมัญญานามภาษาพม่า) ซึ่งมี พระเจ้าช้างเผือก , ผู้ชนะสิบทิศ , บรมไตรจักร และที่ขาดไม่ได้คือ พระเจ้าจักรพรรดิแห่งตองอู

อย่างที่ผมบอกไปแล้วว่า พระเจ้าจักรพรรดิ นั้นเป็นอะไรที่ยุ่งอย่างมีองค์ประกอบหลายอย่างที่ต้องผนวกเข้าด้วยกัน ซึ่งพระองค์เองก็คงจะทราบดีในจุดนี้จึงพยายามขับภาพ พุทธราชา ออกมาให้โดดเด่น ด้วยการทำนุบำรุงพระศาสนาอย่างหนักหน่วง พระองค์ได้บูรณะวัดวาอารามต่าง ๆ โดยไม่จำกัดว่าวัดเหล่านั้นจะอยู่ในเขตของชนชาติใดซึ่งผิดแผกจากกษัตริย์พม่าในยุคก่อนและหลัง ซึ่งกษัตริย์เหล่านั้นส่วนใหญ่ถ้าเข้าเมืองไหนได้จะเผายกเมือง
ในประวัติศาสตร์ไทยเองก็กล่าวชม บุเรงนองกะยอดินนรธา มิใช่น้อย แม้ตอนรบกับไทย บุเรงนอง ก็โชว์ความเป็น พุทธราชา ของตัวเองออกมาด้วยการสร้าง เจดีย์ที่ทุ่งมะขามย่อง (หรือ ลุมพลี หว่า) ซึ่งปรากฏเป็น เจดีย์ภูเขาทองตราบจนบัดนี้ ไม่เพียงแต่เท่านี้พระองค์ทรงยังมีศรัทธาต่อ พระมหามุนี ที่เมืองยะไข่เป็นอย่างมาก ด้วยการถวายจีวรทองและเครื่องไทยธรรมนานาชนิดแต่ละชนิดล้วนแต่มีค่า

และที่สำคัญที่สุดคือ พระองค์ได้ถวายเทวรูปสัมฤทธิ์ 12 องค์ หรือที่เรียกกันในภายหลังว่า เทวรูป 12 นักษัตรเอาไว้ด้วยซึ่งเทวรูปนี้ในปัจจุบันก็เป็นที่นับถือมาก ๆ เขาเชื่อกันว่าเป็นเทวรูปที่สามารถรักษาอาการเจ็บป่วยได้เพียงแต่ลูบไปที่ส่วนต่าง ๆ ของ เทวรูปแต่ละองค์
นับว่าเป็นเรื่องที่ดี แต่ตรงนี้ครับคือ ดับเบิ้ลสแตนดาร์ดของ พุทธราชา เพราะเทวรูปทั้ง 12 องค์นั้น บุเรงนองเอามาจากเมืองไทยในคราวยกทัพมาตี ท่านเอาเทวรูปเหล่านั้นกลับไปดื้อ ๆ โดยมิได้ขออนุญาติใคร
ควรเรียกว่าเป็น การปล้น ดีหรือไม่ครับพ่อแม่พี่น้อง ผมเคยได้ยินว่า การถือเอาสมบัติของผู้อื่นโดยมิได้รับอนุญาตินั้นแม้เพียงมาสกเดียวนับว่าผิดศีล แต่ถ้าเป็นพระก็เอา ปาราชิก ไปเบาะ ๆ
นี่ยังไม่นับ ข้อหา ปาณาติบาต ที่ต้องไปรับในชาติหน้าอีก ที่ผมยัดเยียดข้อหาให้องค์บุเรงนองอย่างนี้เพราะเชื่อว่า ท่านคงไม่ได้พกนุ่นมาทำศึกในการทำสงครามและเชื่อเป็นอย่างยิ่งว่าเวลาที่ท่านโรมรันท่านคงไม่ได้เอานุ่นตีอริราชของท่านเป็นแน่แท้

สงครามต้องมีคนตาย... ดังนี้แล้วยังจะสรรหาข้อแก้ตัวอันใด

เมื่อเป็นเช่นนี้แล้ว จักรพรรดิ ในความหมายที่มีคงเป็นเพียงเรื่องเพ้อฝันเพราะตั้งแต่ศึกษาและอ่านมายังไม่พบอย่างแท้จริง (ผมตัดข้อจำกัดต่าง ๆ ออก ตรงนี้พูดเรื่องคติพุทธล้วน ๆ ) แม้แต่ พุทธราชา ก็หายากถึงไม่มีเลย

มันเป็นความดับเบิ้ลสแตนดาร์ดของคนสมัยโบราณ ซึ่งไม่ต่างจากนักการเมืองสมัยนี้ที่หาข้ออ้างที่ดีให้กับตน การอ้างว่าฆ่าคนเพื่อแผ่อำนาจของความเป็นกษัตริย์ออกไปนั้นถูกต้องในโบราณสมัย แต่ยังไม่เห็นว่า.... ชอบอย่างไรที่จะยกย่องผู้ฆ่า ว่า เป็น พุทธราชา หรือ พระเจ้าจักรพรรดิ

ใครมีข้อมูลช่วยผมคิดทีครับ คิดมาเกือบเดือนแล้วยังคิดไม่ตกเลย ให้ตายสิ