มรดกที่ ๑๒๗. ปุถุชน คือคนที่ยังไม่รู้จักสิ่งที่ควรรู้จัก แม้จะตำตาอยู่เสมอ คือ ไม่รู้จักนิวรณ์ทั้งห้า อันได้แก่ ความครุ่นคิดในกาม - พยาบาท - หดหู่ - ฟุ้งซ่าน - ลังเลในชีวิต ว่าเป็นสิ่งที่ทำลายความสงบสุข หรือไม่รู้ว่า ความโลภ - โกรธ - หลง นั้น เป็นสิ่งที่นำมาซึ่งทุกข์, แล้วก็ไม่กลัว; จึงได้ชื่อว่า ปุถุชน คือ คนมีความหนา แห่งไฝฝ้าในดวงตา. คัดจากหนังสือ อสีติสังวัจฉรายุศมานุสรณ์ จาก ท่านพุทธทาสภิกขุ ในหัวข้อ ฟ้าสางทางมรดก ที่ขอฝากไว้ พิมพ์โดย ธรรมทานมูลนิธิ และ สนพ. สุขภาพใจ พิมพ์ครั้งที่ ๙ พฤษภาคม ๒๕๔๐
http://www.buddhadasa.com/heritage/heritage13.htmlบุญนิยมจากโลกาภิวัฒน์ ตอนที่ ๕
โดย พ่อท่านสมณะโพธิรักษ์
เมื่อวันที่ ๙ เมษายน ๒๕๓๗
เนื่องในงานพุทธาภิเษกฯ ครั้งที่ ๑๘ ณ พุทธสถานศาลีอโศก
--------------------------------------------------------------------------------
เอ้า ทบทวนอีกนิดหน่อย อะไรๆ ก็ตามถ้าเข้าใจแล้วนี่ มันจะมีอยู่ ๓ ขั้น
ขั้นที่ ๑ ปุถุชน
ขั้นที่ ๒ กัลยาณชน
ขั้นที่ ๓ อาริยชน
มันจะมีอยู่ ๓ ขั้น อะไรๆ ก็ตามเกี่ยวข้องกับมนุษย์กับจิตวิญญาณ มันจะมีอยู่ ๓ ขั้น
ขั้นปุถุชนก็ธรรมดาทั่วไป คนที่ตกเป็นทาสของโลกธรรม คนที่ตกเป็นทาสโลกีย์ คือโลกย์ๆ ธรรมดา มีกิเลสเป็นเจ้าเรือน แล้วเขาก็เสพสมสุขสม ชอบใจเขาก็จะแสวงหาเอามาให้ได้ หนักถึงขั้นทุจริตก็ทำ ไม่ชอบใจ เขาจะผลักทำลาย จนกระทั่งถึงขั้นฆ่าแกง ทำร้าย ลักขโมย ล่วงละเมิดของรัก กาเมสุมิจฉาจารฯ กัมมันตะ มิจฉากัมมันตะ ๓ ก็เป็นธรรมชาติของปุถุชน แล้วเขาก็หนา เขาได้ทำร้ายผู้อื่นจนสมใจ เขาก็กิเลสหนาขึ้น บาปเขาก็เพิ่มขึ้น เขาได้ของรักที่สมใจ กิเลสเขาก็หนาขึ้น จะบอกว่าบาปก็ไม่ใช่บาป แต่สวรรค์ ก็ลวงยิ่งขึ้น สวรรค์ที่เขาได้เป็นสวรรค์นะ แต่สวรรค์ก็ยิ่งลวงยิ่งขึ้น อุปาทานก็ยิ่งจัดขึ้น แล้วก็ยิ่งยึด ยิ่งจัด ยิ่งหลงว่า มันเป็นความจริง โอ๊ ความสุขนี่จริงๆ หนอ กินนี่อร่อยทุกที กินเมื่อไหร่ก็อร่อยทุกที ยิ่งอร่อย ก็ยิ่งประทับใจ เข้าไปทุกที สวรรค์ก็ยิ่งลึก สวรรค์ก็ยิ่งแก่ สวรรค์ก็ยิ่งหนา สวรรค์ก็ยิ่งทำให้หลงใหล ติดยึด มากขึ้น สวรรค์ก็ยิ่ง แก้ไขสวรรค์ยาก มาล้างยาก ดังที่เราวางไม่ลงอยู่นี่ ติดยึดสวรรค์ ถ้าทางที่มันทุกข์ มันร้อน อย่างสายโทสมูลนี่ มันก็พอเข้าใจง่าย มันก็จะวางง่ายหน่อย
แต่สวรรค์นี่แหละ ยิ่งไปเที่ยวได้ร่ำรี้ร่ำไรกับมัน ให้มันหน่อยน่า เอาน่าๆๆๆ ยิ่งยาวยิ่งนาน ธรรมใด วินัยใด เป็นไป เพื่อความเนิ่นช้า ธรรมนั้นวินัยนั้นไม่ใช่ของเราตถาคต คุณอยู่กับศาสนาไหนล่ะ ปฏิบัติธรรมของใคร ปฏิบัติธรรมของพระพุทธเจ้าหรือเปล่า ท่านไม่รับรองนะว่า ธรรมะที่เป็นไปเพื่อความเนิ่นช้า ทำ แหม ยืดๆ ยาดๆ พิรี้พิไร น่า ช่างมันเถอะ ชาตินี้ไม่เป็นไร ชาติหน้า น่ะ ชาติหน้า แล้วระวังนะ หมาจิ้งจอก คอยตะครุบ ผู้ที่ออก นอกฝูงอยู่นี่เยอะ
ศาสนาอื่นนี่นะ เขาแสวงหาบริวาร เหมือนหมาจิ้งจอกคอยล่า พูดอย่างนี้คนศาสนาอื่น เขาจะมาโกรธเอา ซะล่ะ เขาตามจริงเขาพยายามเลยนะ แวดล้อม พยายามจะดึง ศาสนาพุทธเรานี่ พวกเรานี่ใครเคยบ้าง ที่จะไป แหม ตามล่าเอาคนศาสนาอื่นเข้ามาหาศาสนาพุทธ ใครเคยบ้าง และพยายามเฝ้าพิรี้พิไร พยายาม หาทางเลยนะ เอาไอ้นั่นล่อ ไอ้นี่ล่อ เพื่อที่จะให้เขามา เข้ามาเถอะน่า มาเป็นพุทธเถอะ ใครเคยทำบ้าง มีไหม ไม่มี เหอ เคยแต่ศาสนาเดียวกัน ไปล่อ ทำไมล่ะ ศาสนาเดียวกันแล้ว พุทธทะเบียนบ้าน อ้อ ไม่ต้องไปเร่งรัด เกินไปหรอก ไปเซ้าซี้เกินไป แต่ศาสนาอื่นเขาพยายามที่จะมาให้ศาสนาพุทธนี่ ไปเป็นพลเมืองของเขา เขาล่าจริงๆ เพราะฉะนั้น ระวังเถอะ ผู้ใดที่ไม่แข็งแรง ยังไม่เป็นเนื้อแท้ ก็จะโดนล่าไปได้ อย่าว่าไม่บอกนะ นี่ได้บอกท่านแล้ว เอาล่ะ ปุถุชนก็จะเป็นอยู่อย่างนั้น สวรรค์ก็เป็นสวรรค์เก๊ หนาขึ้น แน่นขึ้น ตัวเองก็หลง ติดยึดมากขึ้น เป็นอุปาทานจัดขึ้น นรกก็เป็นนรกแน่ๆ ทุกข์แน่ๆ ขึ้นไป อยู่อย่างนั้นแหละ ปุถุชน
http://www.asoke.info/09Communication/DharmaPublicize/Book/pra_dharmma/pra32_1%20.html ผมนำ"ปุถุชน"ของท่านพุทธทาส และท่านสมณะโพธิรักษ์มาให้พิจารณา คุณเห็น"ปุถุชน" เป็นคนอย่างไร.... 
